Najpotężniejsze istoty Śródziemia.

Praktycznie każda religia posiada jakieś najważniejsze bóstwo. My, katolicy, wierzymy w Boga; w starożytnej Grecji ponad inne bóstwa wywyższano Zeusa; w starożytnym Rzymie był to Jowisz; natomiast w starożytnym Egipcie Ra (ewentualnie jest też do przyjęcia forma jego imienia jako Re). A jak to było w świecie stworzonym przez Johna Ronalda?

Otóż rolę najwyższego Boga pełnił Eru (Jedyny) lub też inaczej był nazywany Ilúvatarem (Ojcem Wszechrzeczy). To on był stwórcą istot anielskich (Ainurów), Wszechświata (Eä), Ziemi (Ardy) i jej mieszkańców. Eru był jedynym, wszechmocnym stwórcą, lecz opiekę nad Ardą przekazał Ainurom (z Valarami na czele).

Wyobrażenie Eru Ilúvatara.

Z kolei Ainurowie to istoty duchowe, które wraz z nim stworzyły wizję Eä. Każdy z Ainurów znał tylko część zamysłów Ilúvatara – tę, z której został zrodzony (z wyjątkiem najpotężniejszego z nich, Melkora, który miał część wiedzy każdego z nich). Większość Ainurów przebywa z Ilúvatarem, jednak część z nich po stworzeniu Eä przybyła na Ardę, aby wypełniać ją Muzyką Ainurów. Czternastu najpotężniejszych z nich zwanych jest Valarami (nie wliczamy w ich poczet Melkora, gdyż ten stał się Czarnym Władcą). Natomiast pomniejsi Ainurowie, którzy zstąpili wraz z Valarami na Ardę, zwani są Majarami. Do Majarów należeli m.in. Sauron, Ungolianta, Balrogowie, a także czarodzieje (m.in. Gandalf i Saruman). Ainurowie byli istotami duchowymi, lecz od początku mieli określoną płeć, a kiedy zstąpili do matrialnego wszechświata przybierali różne materialne formy. Sam Tolkien pisze w "Silmarillionie", że istniały między nimi więzy pokrewieństwa i dobierali się w pary na kształt małżeństw.

Tylko raz w dziejach Ardy krew Ainurów zmieszała się z krwią Dzieci Ilúvatara. Jedna z Majarów, Meliana, poślubiła króla elfów, Elu Thingola. Z tego związku narodziła się piękna Lúthien, która zakochała się w człowieku, Berenie, i dla niego zrezygnowała ze swej nieśmiertelności. To naprawdę bardzo interesująca opowieść. Jest jedną z tych, które najbardziej zwróciły moją uwagę w "Silmarillionie". Z pewnością poświęcę tej parze zakochanych przynajmniej jedną notkę.

Valarowie na początku dziejów Ardy, zajmowali się jej kształtowaniem, walcząc przy tym z Melkorem. Odnieśli zwycięstwo i osiedlili się w Almaren. Natomiast po rozbiciu Latarni przez Melkora zamieszkali w Amanie (krainie nazwanej Valinorem, gdzie – według mitologii Śródziemia – wciąż żyją). Wznieśli Pelóri (najwyższe pasmo górskie Ardy leżące wzdłuż wschodniego wybrzeża Amanu, stworzone podczas ich Ucieczki po Zniszczeniu Latarni). Varda stworzyła gwiazdy, a gdy elfy się przebudziły, Valarowie sprowadzili ich do Amanu. Mogli przybierać kształty na podobieństwo Dzieci Ilúvatara, lecz ich ciała były wtedy wielkich rozmiarów. Niestety drugi raz doświadczyli niszczycielskiego działania Melkora. Gdy wyswobodzono go z okowów, zniszczone zostały Drzewa Valinoru, a Ñoldorowie (elfowie) wrócili do Śródziemia. Na miejscu Drzew stworzyli Isil i Anar (Księżyc i Słońce).

Podczas Pierwszej Ery wstrzymywali się od interwencji w wojny o Beleriand. Uczynili jednak wyjątki, kiedy Námo pozwolił Berenowi i Lúthien na opuszczenie Domów Umarłych, i kiedy Ulmo pokierował losami Tuora. Na skutek poselstwa Eärendila przystąpili do Wojny Gniewu i wyrzucili Melkora poza Eę. Aby zapewnić Quendim i Atanim bezpieczeństwo wynieśli statek Eärendila z nim samym trzymającym Silmaril na nieboskłon i ukształtowali Númenor. Przebaczyli też wszystkim Ñoldorom (prócz Galadrieli) i pozwolili im wrócić do Amanu.

Natomias w Drugiej Erze ustanowili dla Númenorejczyków Zakaz, by możliwość obcowania z mieszkańcami Amanu nie skusiła ich do porzucenia daru śmiertelności. Gdy armia Ar-Pharazôna wylądowała w Amanie, na chwilę oddali Eru swoje obowiązki, a on odmienił Ardę.

Około 1000 roku Trzeciej Ery wysłali do Śródziemia Istarich, by Dzieci Ilúvatara pokonały Saurona. Być może to właśnie za ich sprawą Gandalf został przywrócony do życia... 

W Czwartej Erze Valarowie całkowicie wycofali się z wywierania wpływu na bieg świata.

A na zakończenie wyjaśnię jeszcze tylko jedną prostą rzecz. Ta nazwa pojawiła się w dzisiejszej notce już kilka razy. A mianowicie: Dzieci Ilúvatara, czyli istoty stworzone z myśli Eru Ilúvatara. Zaliczamy do nich Pierworodnych, czyli elfów, oraz ich Następców − ludzi.