Middle-earth. Historia Śródziemia.

Skąd pomysł na nazwę bloga? Middle-earth. Otóż nazwa ta tłumaczona na język polski brzmi: Śródziemie, czyli kraina, w której toczy się akcja większości opowieści J.R.R. Tolkiena. W dzisiejszej notce chciałabym napisać to i owo na temat tej krainy.

Historia Śródziemia podzielona jest na kilka etapów, zwanych kolejno Latami Latarni, Drzew i Słońca; ostatni zaś etap dzieli się na cztery ery. W "Hobbicie" i "Władcy Pierścieni" wydarzenia rozgrywają się pod koniec Trzeciej Ery, natomiast w "Silmarillionie" pisarz zajął się głównie Pierwszą Erą.

Nazwa "Śródziemie" była używana przez Tolkiena na określenie tylko jednego kontynentu (Endorë w quenyi, Ennor w sindarinie), lecz niektórzy bardzo często używają tego słowa na określenie całego Tolkienowskiego świata, który poprawnie nazywa się Arda. Z pewnością wiedzą o tym Ci, którzy przeczytali "Silmarillion".

Tolkien stworzył języki, mitologię i historię Śródziemia, które stanowiły tło historyczne jego opowieści. Najistotniejszym z dzieł Johna Rolanda jest "Silmarillion" (zredagowany i wydany po jego śmierci przez jego syna Christophera), opisujący kosmologię świata – zarówno Śródziemia, jak i innych krain.

Największym bóstwem stworzonym przez Tolkiena jest Eru Ilúvatar. Na początku stworzył on duchy zwane Ainurami, które wraz z nim tworzyły boską muzykę. Jednakże Ainur Melkor (znany później jako Morgoth), niszczył harmonię muzyki, dopóki Ilúvatar nie rozpoczął trzeciego tematu. Ainurowie nie mogli go pojąć, jako że nie byli jego źródłem. Ich pieśń symbolizowała historię całego wszechświata i jego mieszkańców.

Wtedy Ilúvatar stworzył Eę - wszechświat, zaś Ainurowie uformowali w nim Ardę - Ziemię. Świat, wraz z przestworzami oddzielony był od Kumy – pustki. Eru powierzył pieczę nad światem czternastu najpotężniejszym z Ainurów, zwanych Valarami, którzy zstąpili na Ardę.

Świat Pierwszej i Drugiej Ery i jeszcze wcześniejszych czasów był zupełnie inny od świata Trzeciej Ery i dalszych dziejów świata. W Pierwszej Erze Arda przedstawiana była jako statek lub wyspa pływająca w oceanie okrężnym (Vaiya, zwanym również Ekkaia ), który tworzył wody pod powierzchnią Ardy, oraz najwyżej położoną warstwę powietrza nad nią. Słońce i Księżyc oraz niektóre gwiazdy poruszały się w niższej warstwie powietrza zwanej Ilmen. Zaś po Upadku Númenoru kosmologia uległa ogromnej zmianie i Arda zmieniła się w kulisty świat.

Historia Ardy dzieli się na trzy główne okresy – Lata Latarni, Lata Drzew i Lata Słońca. Lata Słońca dzielą się dodatkowo na Ery.

Lata Latarni rozpoczęły się krótko po stworzeniu Ardy przez Valarów. Valarowie stworzyli dwie wielkie latarnie, po czym Aulë, Kowal Potęg, stworzył ogromne wieże, jedną na północy, drugą na południu świata. Valarowie zamieszkali zaś na jego środku – na wyspie Almaren. Lata Latarni zakończyły się, gdy Melkor zniszczył obie Latarnie Valarów.

Yavanna stworzyła wtedy Dwa Drzewa, zwane Telperionem oraz Laurelinem w krainie Aman, gdzie żyli Valarowie. Drzewa oświetlały jedynie Aman, a Śródziemie pozostawiły pogrążone w półmroku. Pierwsi elfowie przebudzili się w Cuiviénen i wkrótce zostali odnalezieni przez Valarów. Wielu z nich podążyło za nimi na Wielką Wędrówkę na zachód, do Amanu, ale nie wszyscy tam dotarli. Valarowie schwytali Melkora. Lecz ten był bardzo sprytny, pozornie okazał żal za swoje czyny i został wypuszczony. W tym czasie zdążył zasiać ziarno niezgody wśród elfów, w tym między dwoma książętami Ñoldorów - Fëanorem i Fingolfinem. Melkor zabił ich ojca - Finwego i skradł Silmarile. Były to trzy klejnoty wykonane przez Fëanora zawierające w sobie światło Dwóch Drzew. Melkor zniszczył też same Drzewa (pomogła mu w tym Ungolianta - ogromna pajęczyca, której dziećmi była Szeloba i wszystkie Wielkie Pająki).

Feänor i jego lud opuścili Valinor w pogoni za Melkorem, nazywając go po raz pierwszy 'Morgothem', Czarnym Nieprzyjacielem Świata. Za nimi podążył drugi, większy hufiec pod wodzą Fingolfina. Dotarli do Alqualondë, portowego miasta Telerich, ale nie uzyskali pozwolenia na użycie ich statków by dotrzeć do Śródziemia. Z tego powodu nastąpiła pierwsza bratobójcza walka między elfami. W wyniku zwycięstwa hufiec Feänora popłynął na statkach, pozostawiając na brzegu hufiec Fingolfina, który przedostał się do Beleriandu, północno-zachodniej części Śródziemia, przez skutą lodem cieśninę Helcaraxë. Podczas tej wyprawy zginęło wiele elfów.

Pierwsza Era Słońca rozpoczęła się, gdy Valarowie stworzyli Słońce i Księżyc z ostatniego owocu i ostatniego kwiatu Drzew. Po kilku wielkich bitwach nastąpił Długi Pokój, podczas którego poprzez Góry Błękitne do Beleriandu nadeszli ludzie. Wkrótce jednak jedno po drugim królestwa elfów padły, nawet te ukryte przed nieprzyjacielem i pod koniec Pierwszej Ery jedynym bezpiecznym miejscem w Beleriandzie pozostała osada przy Ujściu Sirionu. Wśród jej mieszkańców był Eärendil, którego żona Elwinga miała jeden z Silmarili, wykradziony Morgothowi przez jej dziadków, Berena i Lúthien (których historią na pewno się zajmę). Synowie Fëanora próbowali odebrać klejnot siłą, co doprowadziło do kolejnej bratobójczej walki. Eärendil i Elwinga popłynęli z Silmarilem przez Wielkie Morze, by prosić Valarów o pomoc. Pomoc nadeszła – w jej wyniku Melkor został wyrzucony w Pustkę, a większość jego tworów została zniszczona. Jednak cena zwycięstwa była wielka, jako że sam Beleriand został zniszczony i zatonął w odmętach morza.

Tak oto rozpoczęła się Druga Era Słońca. Ludzie, którzy pozostali wierni elfom i Valarom obdarzeni zostali Númenorem, wielką wyspą na środku Wielkiego Morza. Elfom natomiast pozwolono wrócić do Valinoru. Númenorejczycy stali się wielkimi żeglarzami, zazdrościli jednak elfom ich nieśmiertelności. Tymczasem, w Śródziemiu nadal aktywny był Sauron, najpotężniejszy ze sług Morgotha, który wraz z elfimi kowalami z Eregionu wykuł Pierścienie Władzy, następnie w tajemnicy przed nimi stworzył Jedyny Pierścień, by rządzić pozostałymi. Gdy elfowie się o tym dowiedzieli przestali używać swoich pierścieni.

Ostatni król Númenoru pokonał Saurona i zabrał jako jeńca do swego królestwa. Sauron jednak nie próżnował i przekonał go do inwazji na Aman, obiecując, że da mu to nieśmiertelność. Amandil, przywódca Wiernych, próbował popłynąć na zachód by ostrzec Valarów. A jego syn Elendil i wnukowie Isildur i Anárion odpłynęli na wschód, do Śródziemia. Gdy ludzie króla wylądowali w Amanie, Valarowie zwrócili się do samego Eru. Świat został zmieniony w kulę, zaś Prosta Droga ze Śródziemia do Amanu została ukryta. Númenor został zniszczony. Powłoka cielesna Saurona również. Elendil i jego synowie założyli w Śródziemiu królestwa Arnoru i Gondoru. Sauron ponownie zebrał swe siły by je zniszczyć, lecz elfowie zawarli sojusz z ludźmi, zwany Ostatnim Sojuszem i pokonali go. Jego Pierścień został zabrany przez Isildura, lecz nie zniszczony.

Podczas Trzeciej Ery nastąpił wzrost potęgi Arnoru i Gondoru, a także ich powolny upadek. W czasach, w których toczy się akcja "Władcy Pierścieni", Sauron ponownie odzyskał swą potęgę i rozpoczął poszukiwania Jedynego Pierścienia. Dowiedział się, że jest on w posiadaniu pewnego hobbita i wysłał upiory Pierścienia, by go odzyskały. Powiernik pierścienia, Frodo Baggins wraz z przyjaciółmi udał się do Rivendell, gdzie zadecydowano na naradzie u Elronda, że Pierścień należy zniszczyć w jedyny możliwy sposób – wrzucając go do ognia Góry Przeznaczenia. Frodo, wraz z ośmioma towarzyszami, wyruszył na wyprawę. Jednakże po pewnym czasie Drużyna się rozpadła. Ostatecznie Sauron został zniszczony na zawsze.

Z końcem Trzeciej Ery elfowie coraz mniej interesowali się sprawami ludzi. Większość z nich odpłynęła do Valinoru. Krasnoludowie również coraz rzadziej kontaktowali się z ludźmi, zaś twory Morgotha zostały prawie całkowicie wybite. W końcu, podczas Czwartej Ery, opowieści o wcześniejszych erach przeszły do legendy, a prawda o nich zostaje zapomniana.

To właśnie jest historia Śródziemia. Nie ukrywam, że w bardzo skróconej wersji, ale mimo to zostały zawarte w niej najważniejsze informacje. Jeżeli zainteresowałam dzisiejszą notką jakiegoś Czytelnika, który jeszcze nie miał styczniści z dziełami J. R. R. Tolkiena i chciałby przeczytać którąś z jego książek, żeby dokładniej poznać historię Śródziemia, to można powiedzieć, że spełniłam swoją misję. A na zakończenie mapa Tolkienowskiego świata dla ciekawskich. NIestety nie jest ona nie wiadomo jak szczegółowa, ale mimo tego mam nadzieję, że się nada.